گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، این روزها بدون اینکه به وضعیت اقتصادی و چشم انتظاری فعالین اقتصادی نگاه شود که منتظر ثبات در بازار ارز و بازگشت به کار و فعالیت خود هستند نامزدهای ریاست جمهوری هر کدام شعاری می دهند و وعده ای، در حالی که اینک مهمترین موضوعی که اقتصاد را به شدت آسیب پذیر کرده عدم چشم انداز روشن و شفاف اقتصادی است، عدم تعیین نرخ ارز و افزایش قیمت کالاها که کسی جوابی برای آن ندارد. رادار اقتصاد در گفت و گو با آلبرت بغزیان اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران چند سوال درخصوص نرخ ارز، نیاز بازار به ثبات نرخ ارز و وظایف بانک مرکزی مطرح کرده که در ادامه بحث آمده است.
وضعیت نرخ دلار در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و موضوع نشست های وین درخصوص حل مناقشه برجام به یک موضوع پیچیده ای تبدیل شده که کار را برای فعالیت های اقتصادی فعالان اقتصاد و تجارت سخت کرده است، دولت یا بانک مرکزی چه وظیفه ای برعهده دارند؟
اینجا مساله ای که می تواند به فعالین اقتصادی کمک کند، موضوع ثابت نگاه داشتن نرخ ارز است که به نظر می رسد بانک مرکزی یا دولت هنوز تصمیم خاصی برای این موضوع نگرفته اند. اگر بانک مرکزی مثلا برای شش ماه، یک سال تا دوسال چشم انداز روشنی از نرخ ارز را به فعالین اقتصادی بدهد، آنها بدانند که در طی این مدت نرخ ارز ثابت است قطعا فعالیت اقتصادی مدیریت شده ای خواهند داشت، لذا وقتی وضعیت به این شکل در می آید وظیفه بانک مرکزی است تا بازار و نرخ ارز را مدیریت کند، یعنی بانک مرکزی موظف به مدیریت شناور نرخ ارز است تا جلوی نوسانات منفی نرخ ارز که بر فعالیت های اقتصادی تاثیر سوء می گذارند گرفته شود.
مساله دیگری که بارها و بارها درباره آن صحبت کرده ایم موضوع عدم کاهش قیمت ها در زمانی است که نرخ ارز کاهش می یابد، دقیقا برخلاف افزایش قیمت ارز که بلافاصله منجر به افزایش قیمت کالاها می شود، ایا با کاهش نرخ ارز می توانیم منتظر کاهش قیمت کالاها و خدمات باشیم؟
یک موضوع مهمی که البته موضوعی منفی است دائما فعالین اقتصادی را در ایران گیج می کند، آن هم نوسانات نرخ ارز است. وقتی نرخ ارز بالا می رود همه بلافاصله قیمت کالاها وخدمات خود را مطابق با آن افزایش وگاها بیشتر بالا می برند چرا که می دانند یا نگران هستند که در آینده باید کالاها را با قیمت های گران تری نسبت به قبل خریداری کنند، بنابراین وقتی نرخ ارز بالا می رود احتمال پایین آمدن قیمت ها بسیار کم است، بخصوص در کالاهایی مثل تلفن همراه یا وسایل و لوازم خارجی که با دلار و ارز خریداری می شود به این زودی ها حتی با پایین آمدن قیمت دلار هم پایین نمی آید لذا این دسته از فروشندگان با بالا رفتن نرخ ارز به سرعت قیمت های خود را افزایش می دهند، اما از آن سو وقتی نرخ دلار کاهش می یابد چون بازاری ها و فعالین اقتصادی اعتماد چندانی نسبت به پایین ماندن نرخ ارز ندارند به این دلیل که بارها و بارها در اقتصاد ایران بی ثباتی نرخ ارز ونوسانات ارزی را تجربه کرده اند، باز هم تمایلی به ارزان فروشی ندارند، نگران هستند که مبادا فردا پس فردا، یک هفته دیگر دوباره قیمت ارز بالا برود و مجبور شوند کالا را چند برابر قیمت فروخته شده، خریداری کنند، لذا این نگرانی موجب می شود که قیمت ها کاهش نیابد هر چند نرخ دلار در بازارها کاهش یافته باشد. زمانی قیمت ها کاهش می یابد که نرخ دلار ارزان شده ثابت بماند یعنی فروشندگان و تولید کنندگان کالا مواد اولیه و کالاهای خود را ارزان بخرند آن زمان ارزان تر هم می فروشند.
این چسبندگی قیمت درباره همه کالاها و نیازهای مردم صدق می کند؟
در مورد مسکن و خودرو ولوازم خانگی وسیمان و... که همه به بهانه و استدلال نرخ ارز قیمت هایشان یک شبه بالا رفته و قیمت تمام شده را براساس نرخ ارز محاسبه می کنند متاسفانه چسبندگی قیمت ها حالا حالاها ادامه دارد، یعنی در برخی کالاها به سرعت پایین نمی آید یا اصلا پایین نمی آید، ممکن است دچار افزایش قیمت نشود و از وضعیت تورمی با کاهش نرخ ارز خارج شود. مثلا درباره خودرو، هیچ گاه شورای رقابت اینگونه محاسبه نمی کند که چون تورم منفی شده قیمت خودرو کاهشی می شود، زمانی قیمت خودرو کاهش می یابد که قطعات مورد نیاز با ارز ارزان وارد شود، تورم داخلی هم کنترل شده باشد، ضمن اینکه خودرو به اندازه کافی و نیاز بازار عرضه شود. اگر همه ی این مولفه ها در کنار هم چیده نشود نمی توان انتظار داشت با کاهش چند هزار تومانی نرخ دلار در یکی دو هفته به کل شاهد ریزش قیمت ها در بازارهای مختلف و کالاهای متفاوت باشیم.
به عنوان آخرین سوال، اینجا وظیفه بانک مرکزی در قبال وضعیت نامطمئن بازار و دست روی دست گذاشتن فعالان اقتصادی چیست؟
بانک مرکزی وظیفه مهمی برعهده دارد، یعنی رئیس بانک مرکزی باید سیاست ارزی خود را اعلام کند و با استفاده از ابزارهایی که در دست دارد بازار و نرخ ارز را مدیریت و کنترل کند، چرا که هر تکانه ای که در نرخ ارز رخ دهد اثرات آن بلند مدت است وروی کلیت اقتصاد ایران تاثیر می گذارد، ضمن اینکه سیاست تورمی هم باید به درستی اجرا شود،نمی شود رئیس بانک مرکزی وعده هدف گذاری تورم ۲۲ درصدی را بدهد اما نرخ تورم از ۴۰ درصد بالاتر برود، مشخص است با این شیوه مدیریت نمی توان به کاهش نرخ ارز و ثبات اقتصادی امیدوار و مطمئن بود و دست به کار و فعالیت اقتصادی و تجاری زد.
نظر شما